ภูมิแพ้ คืออะไร สรุปข้อควรรู้ที่คนเป็นภูมิแพ้ต้องอ่าน

ในบทความ หมอโบว์ได้สรุปข้อมูลเกี่ยวกับโรคภูมิแพ้เบื้องต้นที่คุณควรรู้มาให้แล้วค่ะ มาศึกษากันว่า ภูมิแพ้คืออะไร สาเหตุและปัจจัยที่ทำให้เกิดโรคภูมิแพ้มีอะไรย้าง ทำไมเป็นภูมิแพ้ ถึงขอบตาดำ และเป็นภูมิแพ้ควรจะดูแลตัวเองอย่างไรค่ะ

ภูมิแพ้ คืออะไร

‍

ภูมิแพ้ หรือ Allergy คือการที่ระบบภูมิคุ้มกันของเราตอบสนองต่อบางสิ่งบางอย่างไวเกินไป อย่าง เช่น อาหาร ควัน เกสรดอกไม้ หรือขนสัตว์ ซึ่งเราเรียกว่าตอบสนองตรงนี้ว่า “Hypersensitivity” หรือถ้าพูดง่ายๆ ก็คือร่างกายของเราเซ็นซิทีฟกับสิ่งเหล่านี้มากกว่าปกติ จึงเกิดเป็นอาการภูมิแพ้ขึ้นมา เช่น มีน้ำมูก จาม เป็นผื่นคัน เป็นต้นค่ะ

สิ่งที่ทำให้เกิดอาหารแพ้ หรือ สารก่อภูมิแพ้ (Allergens) ที่พบได้บ่อย มีดังนี้ค่ะ

• เกสรดอกไม้ หรือ หญ้า
• ฝุ่น
• อาหาร เช่น ถั่วบางชนิด นมวัว ไข่ขาว หรืออาหารทะเลบางชนิด
• ขนสัตว์
• เหล็กในของผึ้งและต่อ
• ยาบางชนิด: ตัวยาที่พบอาการแพ้ได้บ่อยที่สุด คือ Penicillin ซึ่งเป็นยาปฏิชีวนะ

โดยทั่วไป อาการภูมิแพ้จะเผยตัวตั้งแต่ตอนเราอายุยังน้อย และอาจติดตัวเราไปจนโต หรือหายไปเมื่อโตขึ้นก็ได้ แต่คนที่อยู่ในวัยผู้ใหญ่แล้วก็สามารถเริ่มเป็นภูมิแพ้กับสารก่อภูมิแพ้ตัวใหม่ได้เช่นกันค่ะ

เป็นภูมิแพ้ มีอาการอย่างไร

‍

คนที่เป็นภูมิแพ้สามารถแสดงอาการออกมาได้หลายรูปแบบค่ะ โดยอาการเหล่านี้เป็นผลของสารฮีสตามีน (Histamine) ซึ่งถูกหลั่งออกมาเมื่อร่างกายเจอกับสารก่อภูมิแพ้ โดยเราสามารถจำแนกอาการภูมิแพ้ตามระบบต่าง ๆ ของร่างกายได้อย่างคร่าว ๆ ดังนี้ค่ะ่

• อาการที่แสดงออกทางผิวหนัง เช่น เป็นผื่นคันตามใบหน้าและลำตัว ซึ่งผื่นอาจจะเป็นตุ่มแดงขนาดเล็ก หรือเป็นตุ่มนูนที่มีขนาดไม่แน่นอน
• อาการที่แสดงออกทางระบบทางเดินหายใจ เช่น คัดจมูก มีน้ำมูกไหล คันคอ ไอ จาม คันจมูก หายใจไม่สะดวกเนื่องจากหลอดลมบวมตัว
• อาการที่แสดงออกทางระบบทางย่อยอาหาร เช่น ปวดท้อง แสบท้อง คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย หรือท้องอืด
• อาการอื่นๆ เช่น ตาแดง หน้าบวม ปากบวม วิงเวียนศีรษะ อ่อนเพลีย

ทำไมเป็นภูมิแพ้ ถึงขอบตาดำ

หลายคนที่เป็นโรคภูมิแพ้จะรู้ดีว่า เมื่อเกิดอาการแพ้เมื่อไหร่ ผิวบริเวณขอบตาหรือใต้ตาก็จะเริ่มหมองคล้ำทันที ซึ่งทำให้ดูเหนื่อยและไม่สดใส อาการขอบตาดำคล้ำจากภูมิแพ้ (Allergic shiners) เกิดจากการที่ไซนัส (sinus) หรือโพรงอากาศบริเวณหน้าผากและจมูกของเราอุดตัน เพราะผลของสารฮีสตามีนค่ะ เมื่อโพรงเหล่านี้เกิดอุดตัน เส้นเลือดฝอยบริเวณนั้น ๆ ก็จะอัดตันไปด้วย ทำให้เลือดจำนวนหนึ่งตกค้างอยู่บริเวณใต้ตา จึงทำให้ขอบตาดำคล้ำและบวมค่ะ

เป็นภูมิแพ้ จามทุกเช้า ต้องทำอย่างไร

อาการจามทุกเช้าของคนที่เป็นภูมิแพ้มักมีสาเหตุมาจากฝุ่นในห้องนอน หรือสารก่อภูมิแพ้อื่น ๆ ที่ภายในบ้าน ค่ะ ซึ่งการทำความสะอาดห้องนอนและเครื่องนอนก็ช่วยแก้อาการจามตอนเช้าได้ และเครื่องปรับอากาศ หรือพัดลมก็ควรมีการทำความสะอาดอย่างสม่ำเสมอเช่นกันค่ะ และควรตรวจสอบพื้นที่บริเวณบ้าน เช่น ฝา พื้น หรือผนัง ว่ามีเชื้อราอยู่หรือไม่ เพราะเชื้อราตามก็สามารถทำให้เกิดอาการแพ้ได้ค่ะ

เป็นภูมิแพ้แล้วหายใจไม่ค่อยออก ต้องทำอย่างไร

อาการหายใจไม่สะดวกเป็นอาการที่พบได้ค่อนข้างบ่อยในคนที่เป็นภูมิแพ้ค่ะ ซึ่งอาการนี้เกิดจากการบวมตัวของเยื่อหุ้มโพรงจมูกและหลอดลมซึ่งเป็นผลมาจากสารฮีสตามีน ทำให้ทางเดินหายใจแคบและหายใจไม่สะดวกค่ะ อย่างไรก็ดี อาการหายใจไม่ออกสามารถบรรเทาได้ด้วยการใช้ยาแก้แพ้ (Antihistamine) และการจมูกด้วยน้ำเกลือ (Nasal irrigation) ค่ะ

แต่หากอาการหายใจไม่ออกเริ่มรุนแรงขึ้น หรือมีอาการถี่ขึ้น หมอโบว์ขอแนะนำให้ปรึกษาแพทย์เฉพาะทางทันทีค่ะ

สาเหตุของการเกิดโรคภูมิแพ้

พันธุกรรม

ส่วนใหญ่แล้ว โรคภูมิแพ้จะถูกส่งต่อผ่านทางพันธุกรรมค่ะ โดยเด็กที่เกิดจากพ่อแม่ที่มีประวัติโรคภูมิแพ้จะมีโอกาสเป็นโรคภูมิแพ้มากกว่าเด็กที่พ่อแม่ไม่เป็นภูมิแพ้ค่ะ แต่ทั้งนี้ไม่ได้แปลว่า เราจะมีแพ้สารตัวเดียวกับคุณพ่อหรือคุณแม่ของเราเสมอ อาทิ เช่น หากคุณแม่แพ้ขนแมว ตัวเราเองก็อาจจะแพ้หรือไม่แพ้ขนแมวก็ได้ ซึ่งวิธีที่จะรู้ได้ชัดเจนก็คือการเข้าตรวจหาสารก่อโรคภูมิแพ้ค่ะ

สิ่งแวดล้อม

สิ่งแวดล้อมอยู่รอบตัวเราย่อมส่งผลต่อร่างกายของเราค่ะ โดยหากเราอยู่ในพื้นที่ที่มีสารก่อภูมิแพ้อยู่เยอะ เช่น อาศัยอยู่ในบ้านที่มีสวน มีสัตว์เลี้ยง ฝุ่นและเชื้อรา ก็สามารถเราเกิดอาการแพ้ได้ค่ะ

อีกหนึ่งปัจจัยทางด้านสิ่งแวดล้อมคือ อากาศ ค่ะ อากาศที่มีไม่บริสุทธิ์ เต็มไปด้วยฝุ่นควันจากท่อไอเสีย โรงงาน PM2.5 หรือควันบุหรี่ส่งผลเสียต่อเซลล์ในระบบทางเดินหายใจ ทำให้เซลล์อักเสบและทำให้ระบบภูมิคุ้มในร่างกายกันอ่อนแอค่ะ

เป็นภูมิแพ้ ห้ามกินอะไร

อาหารที่เราชอบทานอาจผลทำให้อาการภูมิแพ้แย่ลง เนื่องจากอาหารบางประเภทจะส่งผลให้ร่างกายหลั่งสารฮีสตามีนค่ะ คนที่เป็นภูมิแพ้ควรหลีกเลี่ยงการทาน

• อาหารรสชาติเผ็ดร้อน
• อาหารที่ผ่านกระบวนการแปรรูป (Processed food) เช่น ฟาสต์ฟู้ด เฟรนช์ฟรายส์ อาหารกระป๋อง ขนมกรุบกรอบ
• คาร์โบไฮเดรตที่ผ่านการขัดสี (Refined Carbohydrates) เช่น ข้าวขาว ขนมปังขัดสี น้ำเชื่อม ขนมจำพวกเบเกอรี่
• เครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์

ทั้งนี้ ไม่ได้แปลว่าคนที่เป็นภูมิแพ้จะต้องห้ามกินอาหารพวกนี้ แต่หากลดได้ก็จะเป็นผลดีค่ะ

เป็นภูมิแพ้ ควรดูแลรักษาตัวเองอย่างไร

1. หลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ และใช้ยาอย่างถูกวิธี

2. ดูแลร่างกายให้แข็งแรงด้วยการออกกำลังกาย ทานอาหารที่มีประโยชน์ และพักผ่อนให้เพียงพอ

3. สังเกตตัวเองว่า ร่างกายมีอาการแพ้กับอาหารหรือสสารอะไร เนื่องจากเราสามารถเกิดอาการแพ้กับสิ่งใหม่ ๆ ได้ตลอด

4. ตรวจหาสารก่อภูมิแพ้: การตรวจหาสารก่อภูมิแพ้โดยทั่วไปจะแบ่งออกเป็น 2 ประเภทค่ะ

• การตรวจหาสารก่อภูมิแพ้โดยการสะกิดผิวหนัง (Skin prick test) เป็นการตรวจที่ครอบคลุมสารก่อภูมิแพ้ทั่วไป ทำได้อย่างรวดเร็วโดยการสะกิดผิวหนังบริเวณแขน เพื่อตรวจว่าร่างกายของเรามีปฏิกริยากับสารก่อภูมิแพ้ตัวไหนบ้าง
• การตรวจหาสารก่อภูมิแพ้โดยการเจาะเลือด (Allergy blood test) เป็นการตรวจที่เฉพาะเจาะจงและ ตรวจหาสารก่อภูมิแพ้ได้มากกว่า skin prick test อีกทั้งยังปลอดภัยกว่าเนื่องจากร่างกายไม่ต้องสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้โดยตรง

เพื่อป้องกันอาการแพ้รุนแรง และยืนยันสาเหตุของอาการแพ้คุณสามารถเข้า ตรวจสารก่อภูมิแพ้ในอาหารและอากาศ ที่ EY Clinic ได้ค่ะ โดยการโปรแกรมการตรวจนี้จะช่วยระบุสารก่อภูมิแพ้เฉพาะที่อาจก่อให้เกิดอาการ เช่น ลมพิษ หรืออาการคัน และช่วยให้คุณทำความเข้าใจเกี่ยวกับอาการแพ้เฉพาะของตัวเองและวิธีจัดการรับมือได้อย่างเหมาะสมค่ะ

โปรแกรมการ ตรวจสารก่อภูมิแพ้ในอาหารและอากาศ ที่ EY Clinic ราคา 3,499 บาท ประกอบไปด้วย

• การตรวจร่างกายโดยแพทย์ (Physical Examination)
• การตรวจสารก่อภูมิแพ้ในอาหาร 22 ประเภท และภูมิแพ้ทางระบบทางเดินหายใจ 14 ประเภท (Specific IgE Immunoblot)
• การรายงานผล (Check up Report)

นอกจากนี้หมอยังจะให้คำปรึกษาเกี่ยวกับวิธีปรับเปลี่ยนอาหารและพฤติกรรมเพื่อลดความถี่และความรุนแรงของการแพ้ด้วยค่ะ

ตรวจภูมิแพ้ ดูแลตัวเองแบบรอบด้านที่ EY Clinic

โปรแกรมการตรวจสารก่อภูมิแพ้เป็นหนึ่งในบริการทางด้าน Wellness ของ EY Clinic ซึ่งมุ่งเน้นในการในการเสริมสร้างและฟื้นฟูสุขภาพของคุณให้แข็งแรง นำทีมโดย หมอโบว์ แพทย์เฉพาะทางเวชศาสตร์ชะลอวัยและฟื้นฟู (American Academy of Anti-Aging) ทุกโปรแกรมของเราจะดำเนินการโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ มีการรักษาและให้คำแนะนำอย่างเฉพาะเจาะจงที่ตัวบุคคล และไม่มีการยัดเยียดขายคอร์สหรืออาหารเสริมให้กับคุณแน่นอนค่ะ

เราดูแลทุกคนอย่างใส่ใจและสุดความสามารถ เข้ามาพูดคุยกับหมอโบว์ได้ที่ EY Clinic ค่ะ

‍

บทความนี้ได้รับการตรวจความถูกต้องของเนื้อหาโดยแพทย์เฉพาะทางด้านเวชศาตร์ชะลอวัยแล้ว